Kazimierz Sabbat

Kazimierz Sabbat
Pełne imię i nazwisko	Kazimierz Aleksander Sabbat
Data i miejsce urodzenia	27 lutego 1913 ; Bieliny Kapitulne, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	19 lipca 1989 ; Londyn, Wielka Brytania
	Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (na uchodźstwie)
Okres	od 8 kwietnia 1986; do 19 lipca 1989
Pierwsza dama	Anna Sabbat
Poprzednik	Edward Bernard Raczyński
Następca	Ryszard Kaczorowski
	Premier Rzeczypospolitej Polskiej (na uchodźstwie)
Okres	od 5 sierpnia 1976; do 8 kwietnia 1986
Poprzednik	Alfred Urbański
Następca	Edward Szczepanik
	Minister spraw zagranicznych RP (na uchodźstwie)
Okres	od 20 czerwca 1979; do 7 kwietnia 1986
Poprzednik	Zygmunt Zawadowski
Następca	Zygmunt Szkopiak
	Przewodniczący Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego
Okres	od 1967; do 1972
Poprzednik	Jan Starzewski (zastępca)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kazimierz Aleksander Sabbat (ur. 27 lutego 1913 w Bielinach Kapitulnych, zm. 19 lipca 1989 w Londynie) – polski działacz emigracyjny, w latach 1976–1986 przedostatni premier rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, w latach 1986–1989 przedostatni prezydent RP na uchodźstwie.

Życiorys

Urodził się w Bielinach Kapitulnych u stóp Łysej Góry. Był synem Ignacego (organisty) i Franciszki z Wiącków. W 1932 zdał egzamin dojrzałości w I Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Mielcu^[1]. W 1939 ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Był harcerzem w II RP oraz na emigracji. Po krótkiej służbie w Marynarce Wojennej został skierowany do służby w brygadzie gen. Stanisława Maczka, z którą dotarł do Wielkiej Brytanii. Został ranny podczas służby. Pod koniec wojny pracował jako referent ds. młodzieży przy Sztabie Generalnym.

Do rezerwy przeszedł w 1948 i założył własne przedsiębiorstwo wyrobów z plastiku. Społecznie pracował w harcerstwie i Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów. Kierował odcinkiem skarbu w Egzekutywie Zjednoczenia Narodowego. Od 1967 był prezesem tego organu. Był premierem rządu RP na uchodźstwie w latach 1976–1986. 23 lutego 1981 został powołany na członka Powiernictwa „Trust”^[2]. 9 stycznia 1986 został przez prezydenta Edwarda Raczyńskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[3]. 8 kwietnia 1986 objął urząd Prezydenta RP na Uchodźstwie^[4]^[5] (zajmował go w latach 1986–1989), stając się, z racji urzędu, z dniem 8 kwietnia 1986 kawalerem Orderu Orła Białego^[6] i Wielkiej Wstęgi Orderu Odrodzenia Polski. Usiłował jednoczyć polityczne ośrodki na emigracji. Sprawując urząd w 1988 odwiedzał polskie ośrodki w Stanach Zjednoczonych (od 26 sierpnia do 31 sierpnia) i w Australii (od 1 września do 6 października 1988), zaś w podróży towarzyszyła mu małżonka^[7]. Z okazji 45. rocznicy zwycięstwa pod Monte Cassino, 19 maja 1989 został wraz z rodziną przyjęty na audiencji prywatnej przez papieża Jana Pawła II^[8].

19 lipca 1989 ok. godz. 19 wyszedł z siedziby Prezydenta RP na uchodźstwie w Londynie przy 43 Eaton Place SW1, udając się do domu przy 38 Parkside koło Wimbledonu; w drodze do stacji metra Sloane Square o godz. 19:20 zasłabł i upadł, po czym został przewieziony do szpitala Westminster, gdzie stwierdzono zgon^[9]^[10]. Przyczyną śmierci był zawał serca^[11]. Zdarzyło się to po nadejściu z Polski informacji o wyborze przez Sejm kontraktowy w Warszawie generała Wojciecha Jaruzelskiego na stanowisko prezydenta PRL. Jego następcą został Ryszard Kaczorowski – dotychczasowy minister ds. krajowych w gabinecie prof. Edwarda Szczepanika. Stało się to na mocy dekretu o sukcesji prezydenckiej przed zawarciem pokoju.

Uroczystości pogrzebowe odbyły się 27 lipca 1989 w Katedrze Westminsterskiej, gdzie w Kaplicy Matki Boskiej wystawiono trumnę z ciałem Prezydenta^[12]. Następnego dnia 28 lipca 1989, po odprawionej mszy św. pod przewodnictwem bp. Szczepana Wesołego, został pochowany na cmentarzu Gunnersbury w Londynie, nieopodal Pomnika Katyńskiego^[13]. W tym miejscu została pochowana później jego żona Anna Sabbat (1924–2015, z domu Sulik), która została jego żoną w 1949 i z którą miał trzy córki i syna^[14]^[15].

Upamiętnienie

W 2008 r. Poczta Polska wyemitowała w nakładzie 600 tys. sztuk należący do serii „Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie” znaczek pocztowy o nominale 1,45 zł upamiętniający Kazimierza Sabbatę^[16].

Od grudnia 2015 jego portret wraz z portretami pozostałych prezydentów RP na uchodźstwie wisi na honorowym miejscu w holu Ambasady RP w Londynie^[17].

12 listopada 2022 roku wraz z uroczystym złożeniem szczątków trzech Prezydentów RP na uchodźstwie (Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego, Stanisława Ostrowskiego) w Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie została również otwarta Izba Pamięci, w której Prezydent Sabbat został upamiętniony. Izba poświęcona Prezydentom RP na uchodźstwie została zaprojektowana przez Instytutu Pamięci Narodowej oraz Fundację "Pomoc Polakom na Wschodzie".^[18]^[19]

W Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie znajduje się jego symboliczny grób.

Przypisy

↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. St. Konarskiego (Typu humanistycznego) w Mielcu za rok szkolny 1931/32. Mielec: 1932, s. 100, 114.
↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 lutego 1981r. w sprawie nieruchomości pod No. 43, Eaton Place, London, S.W.1.. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 6, nr 1 z 6 marca 1981.
↑ Kazimierz Sabbat: Polska na drodze do wolności i niepodległości. Toruń: Adam Marszałek, 2009, s. 6. ISBN 978-83-7611-402-6.
↑ Ustąpienie Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 26, nr 2 z 10 kwietnia 1986.
↑ Protokół złożenia przysięgi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Kazimierza Sabbata. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 27, nr 2 z 10 kwietnia 1986.
↑ Krzysztof Filipow: Order Orła Białego. Wyd. Białystok 1995. s. 55.
↑ Komunikat Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej o wyjeździe Prezydenta Rzeczypospolitej do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Australii. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 47–48, nr 4 z 10 października 1988.
↑ Komunikat Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej o audiencji Prezydenta Rzeczypospolitej u Ojca Świętego Jana Pawła II. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 62, nr 4 z 29 czerwca 1989.
↑ Protokół złożenia przysięgi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Ryszarda Kaczorowskiego. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 64, nr 5 z 15 sierpnia 1989.
↑ Komunikat Kancelarii Cywilnej o zgonie Prezydenta Rzeczypospolitej ś. p. Kazimierza Sabbata i zaprzysiężeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Ryszarda Kaczorowskiego. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 68–69, nr 5 z 15 sierpnia 1989.
↑ Roman Daszczyński: Ryszard Kaczorowski. wyborcza.pl.
↑ Komunikat Kancelarii Cywilnej o uroczystościach pogrzebowych zmarłego Prezydenta Rzeczypospolitej ś. p. Kazimierza Sabbata. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 70–74, nr 5 z 15 sierpnia 1989.
↑ Komunikat Kancelarii Cywilnej o uroczystościach pogrzebowych zmarłego Prezydenta Rzeczypospolitej ś. p. Kazimierza Sabbata. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 74–79, nr 5 z 15 sierpnia 1989.
↑ Akcja sprzątania polskich grobów. londyn.msz.gov.pl, 2016-11-01. [dostęp 2017-06-27].
↑ Kazimierz Sabbat. findagrave.com. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).
↑ 2008.09.24. Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. kzp.pl. [dostęp 2024-05-23]. (pol.).
↑ Uczciliśmy pamięć Prezydentów RP na Uchodźstwie [online], www.msz.gov.pl [dostęp 2016-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-05] .
↑ Instytut PamięciI.P. Narodowej Instytut PamięciI.P., Izba Pamięci Prezydentów RP na Uchodźstwie przy Mauzoleum w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2023-04-06] (pol.).
↑ Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-04-06] (pol.).

Bibliografia

Życiorys Prezydenta Rzeczypospolitej Kazimierza Sabbata. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 28–30, nr 2 z 10 kwietnia 1986.
Kazimierz Sabbat (1913–1989). [w:] Kartki z historii gminy Bieliny [on-line]. bieliny.pl. [dostęp 2015-07-12].
Dariusz Matelski, Losy insygniów władzy Drugiej Rzeczypospolitej (11 grudnia 1922 – 22 grudnia 1990), [w:] Wojskowość – bezpieczeństwo wychowanie. Księga jubileuszowa profesora Lecha Wyszczelskiego w 70. rocznicę urodzin, t. II, Red. Małgorzata Wiśniewska, Siedlce 2012, s. 59–78.

Linki zewnętrzne

Działalność harcerska Kazimierza Sabbata. czujduch.zhr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-18)].
Sabbat Kazimierz Aleksander w Encyklopedii miasta Mielca

[1] Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. St. Konarskiego (Typu humanistycznego) w Mielcu za rok szkolny 1931/32. Mielec: 1932, s. 100, 114.

[2] Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 lutego 1981r. w sprawie nieruchomości pod No. 43, Eaton Place, London, S.W.1.. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 6, nr 1 z 6 marca 1981.

[3] Kazimierz Sabbat: Polska na drodze do wolności i niepodległości. Toruń: Adam Marszałek, 2009, s. 6. ISBN 978-83-7611-402-6.

[4] Ustąpienie Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 26, nr 2 z 10 kwietnia 1986.

[5] Protokół złożenia przysięgi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Kazimierza Sabbata. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 27, nr 2 z 10 kwietnia 1986.

[6] Krzysztof Filipow: Order Orła Białego. Wyd. Białystok 1995. s. 55.

[7] Komunikat Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej o wyjeździe Prezydenta Rzeczypospolitej do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Australii. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 47–48, nr 4 z 10 października 1988.

[8] Komunikat Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej o audiencji Prezydenta Rzeczypospolitej u Ojca Świętego Jana Pawła II. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 62, nr 4 z 29 czerwca 1989.

[9] Protokół złożenia przysięgi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Ryszarda Kaczorowskiego. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 64, nr 5 z 15 sierpnia 1989.

[10] Komunikat Kancelarii Cywilnej o zgonie Prezydenta Rzeczypospolitej ś. p. Kazimierza Sabbata i zaprzysiężeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Ryszarda Kaczorowskiego. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 68–69, nr 5 z 15 sierpnia 1989.

[11] Roman Daszczyński: Ryszard Kaczorowski. wyborcza.pl.

[12] Komunikat Kancelarii Cywilnej o uroczystościach pogrzebowych zmarłego Prezydenta Rzeczypospolitej ś. p. Kazimierza Sabbata. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 70–74, nr 5 z 15 sierpnia 1989.

[13] Komunikat Kancelarii Cywilnej o uroczystościach pogrzebowych zmarłego Prezydenta Rzeczypospolitej ś. p. Kazimierza Sabbata. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 74–79, nr 5 z 15 sierpnia 1989.

[14] Akcja sprzątania polskich grobów. londyn.msz.gov.pl, 2016-11-01. [dostęp 2017-06-27].

[15] Kazimierz Sabbat. findagrave.com. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).

[16] 2008.09.24. Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. kzp.pl. [dostęp 2024-05-23]. (pol.).

[17] Uczciliśmy pamięć Prezydentów RP na Uchodźstwie [online], www.msz.gov.pl [dostęp 2016-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-05] .

[18] Instytut PamięciI.P. Narodowej Instytut PamięciI.P., Izba Pamięci Prezydentów RP na Uchodźstwie przy Mauzoleum w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2023-04-06] (pol.).

[19] Mauzoleum Prezydentów RP na uchodźstwie [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-04-06] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

W dniu zaprzysiężenia	Kazimierz Sabbat Zygmunt Zawadowski Stefan Brzeszczyński Czesław Czapliński Mieczysław Skowroński-Sas Zygmunt Szadkowski Alfred Urbański
Późniejsi członkowie rządu	Stanisław Borczyk

W dniu zaprzysiężenia	Kazimierz Sabbat Stefan Brzeszczyński Stanisław Borczyk Bolesław Dziedzic Jerzy Zaleski Mieczysław Skowroński-Sas Zbigniew Scholtz Roman Czerniawski
Późniejsi członkowie rządu	Jan Zygmunt Berek Edward Szczepanik Walery Choroszewski Tadeusz Drzewicki

W dniu zaprzysiężenia	Kazimierz Sabbat Bohdan Wroński Stanisław Borczyk Bohdan Wendorff Edward Szczepanik Zbigniew Scholtz Czesław Czapliński Roman Czerniawski Tadeusz Drzewicki Aleksander Snastin Jerzy Zaleski
Późniejsi członkowie rządu	Jerzy Przemysław Morawicz Ryszard Kaczorowski